griep

griep: 10 praktische tips & nuttige informatie

Wat is griep?

Wanneer wij het over griep hebben, gaat het meestal over een zware, maar onschuldige verkoudheid. De echte griep, ook influenza genoemd, is echter een ziekte die door de meeste mensen erg onderschat wordt. Voor sommige mensen kan besmetting met het griepvirus namelijk levensbedreigend zijn. Je herkent de griep aan de volgende symptomen:
  • Snel opkomende koorts
  • Koude rillingen
  • Vermoeidheid, soms zelfs ‘uitputting’
  • Spierpijn, keelpijn en hoesten
Deze symptomen lijken veel op een ernstige verkoudheid. Komen deze symptomen echter voor in een periode wanneer er griep heerst, dan kun je er bijna van uitgaan dat het een besmetting met het griep- of influenzavirus betreft. Herstel van griep duurt over het algemeen langer dan herstel van een verkoudheid. Het laatste duurt ongeveer een paar dagen, terwijl je met een griep zeker wel een week nodig hebt om te herstellen. De pijn en de koorts zijn het gevolg van de reactie van het lichaam op de aanval van het griepvirus. Het lichaam is als het ware bezig met een tegenaanval. De koorts verdwijnt bij een ‘gewone’ griep ongeveer vijf dagen. Na zeven dagen verdwijnen de meeste verschijnselen. Het hoesten kan nog wel twee weken aanhouden en veel mensen voelen zich tijdens deze twee weken nog lang niet helemaal opgeknapt.

Voor de meeste mensen is de griep vervelend, omdat men er zeker een week door is uitgeschakeld. Maar er zijn ook mensen die van griep letterlijk doodziek worden. Het virus beschadigt het weefsel van de longen. Om het griepvirus af te kunnen weren, heb je een gezond en sterk lichaam nodig. Ouderen of mensen met chronische ziekten hebben een lichaam dat de energie voor de strijd tegen het virus niet op kan brengen. Wanneer een lichaam dat onvoldoende weerstand heeft wordt aangevallen door een griepvirus, verzwakt het nog meer en is het vatbaar voor infecties van bacteriën. Uiteindelijk kan deze situatie leiden tot ernstige complicaties, bijvoorbeeld een longontsteking, met een dodelijke afloop. Voor gezonde mensen heeft de griep meestal geen ernstige gevolgen.

Aangestoken?

Wanneer je op bezoek bent geweest bij een grieperig persoon, weet je meestal al binnen drie dagen of het virus ook jou te pakken heeft gekregen. Drie dagen is de incubatietijd voor griep (en de meeste verkoudheden). Met incubatietijd wordt de tijd bedoeld die tussen het moment van de besmetting ligt en de eerste ziekteverschijnselen. Griepverschijnselen beginnen vaak met een gevoel van moeheid of lamlendigheid. Dit gevoel komt plotseling opzetten en wordt gevolgd door het krijgen van koude rillingen, koorts, spierpijn, keelpijn, neusverkoudheid en hoofdpijn.

Kinderen zijn over het algemeen vaker en sneller ziek dan volwassen personen. Kinderen hebben namelijk nog weinig immuniteit tegen infecties opgebouwd. Het jonge lichaam kan nog onvoldoende weerstand bieden tegen lichaamsvreemde stoffen. Kinderen kunnen hierdoor snel besmet raken en ziek worden. Hoe jonger het kind, des te minder weerstand. Kinderen worden daarom sneller ziek van een zieke volwassene, dan dat volwassenen ziek zouden kunnen worden van een kind dat griep onder de leden heeft. Voor een pasgeborene kan een griepvirus levensgevaarlijk zijn.

Bescherming: weerstand

Het is onmogelijk om een besmetting helemaal te voorkomen. Er zijn echter wel een aantal richtlijnen die de kans op besmetting verkleinen. Was je handen bijvoorbeeld vaker. Denk ‘infectiebewust’. Zeker wanneer je tot de risicogroep behoort, zoals opgesomd in tip 7, is het niet verstandig op ziekenbezoek te gaan naar iemand die griep heeft. Leer je kinderen de hand voor de mond te houden bij een nies- of hoestaanval.

Het griepvirus is een schadelijke ‘stof’ die door een gezond immuunsysteem of afweersysteem wordt uitgeschakeld. Een gezonde voeding draagt bij aan een gezonde weerstand. Vitamine C stimuleert de aanmaak van witte bloedlichaampjes. Deze kunnen virussen in het lichaam afbreken.

Zoals het Voedingscentrum adviseert: eet iedere dag twee stuks fruit en twee ons groente. Dan krijg je al veel goede voedingstoffen binnen. Vitamine E helpt ook goed bij de afweer tegen virussen. Het zit in plantaardige oliën, noten, granen, groente en fruit. Vitamine A beschermt de lichaamscellen tegen schadelijke stoffen. Het zit onder andere in margarine en halvarine, lever, vis, boter en melkproducten. Goed werkende darmen zijn belangrijk voor een betere weerstand. Het is daarom belangrijk om vezelrijk voedsel te gebruiken. Deze zorgen voor een goede darmwerking en dragen bij aan de groei van goede bacteriën in de darmen. Vezels zitten onder andere in volkorenproducten, maar ook in fruit en groente. Naast goede voeding is het belangrijk je gezond en fit te voelen. Zorg daarom ook voor voldoende beweging en een goede nachtrust.

De gevaren van griep

Het griepvirus is een klein infectieus gastheertje dat zich vermenigvuldigt in de slijmvliescellen van de neus, in de keel en in de longen. De slijmvliescellen die door het virus zijn besmet, zullen na een tijdje afsterven. Hierdoor neemt de bescherming in het lichaam af. Het maakt de drager van het virus bevattelijk voor andere (luchtwegen)infecties. Het griepvirus is voor een aantal mensen levensgevaarlijk. De mensen die het meeste risico lopen zijn 65-plussers en mensen met chronische ziekten als diabetes, hart- en nierziekten, astmapatiënten en mensen met patiënten met HIV.

Een griepvirus kan worden onderverdeeld in drie soorten: type A. B en C. Type A is dodelijk. Type B is een virus dat weinig voorkomt en is niet dodelijk. Type C is zeldzaam. Het is een virus waar men eigenlijk ook niet zo ziek van wordt. De zogenaamde stammen in het griepvirus veranderen regelmatig. Daarom is iemand die een griepinfectie heeft gehad niet logischerwijze beschermd tegen toekomstige virussen.

Griep bij zwangerschap

Als je zwanger bent, behoor je tot een risicogroep. Bij een grieppandemie (zie tip 8) is het sterftecijfer hoog onder zwangere vrouwen. Het ongeboren kind merkt er niet veel van als de moeder griep heeft. De griep van de moeder gaat niet automatisch over naar het ongeboren kind. Er is zogezegd geen risico voor de ongeboren vrucht. Dat verandert als het kindje pasgeboren is. Dan is er wel sprake van een verhoogd risico.

Een zwangere vrouw mag in Nederland gedurende de hele zwangerschap gevaccineerd worden indien zij tot de risicogroep behoort. Heeft een gezinslid griep, dan betekent dat de kans op besmetting hoog is. Het is belangrijk op een goede hygiëne te letten. Was regelmatig de handen en zorg voor extra hygiëne bij het eten en drinken. Het schijnt dat een mond- en neusmasker wel degelijk zinvol is, mits deze de huid goed afsluit.


Ben je zwanger en heeft het virus je te pakken, dan wordt meestal geadviseerd een paar dagen lekker onder de wol te kruipen, uit te rusten en uit te zieken. Neem contact op met je huisarts of verloskundige. Het hangt nauw samen met de duur van je zwangerschap, maar er zijn momenten dat een paracetamol is toegestaan. Doe dit echter niet uit jezelf, maar overleg eerst even met je huisarts of verloskundige.

Een griepepidemie

Het is vervelend wanneer je door de griep bent geveld. Verontrustend is het wanneer veel mensen tegelijkertijd griep onder de leden hebben. Er ontstaat dan namelijk een grotere kans op besmettingsgevaar. Men spreekt in Nederland over een griepepidemie als het aantal nieuwe ziektegevallen binnen een bepaalde periode meer is dan men normaal zou verwachten. In België spreekt men van een griepepidemie als de klachten bij het huisartsenbezoek minimaal 5% een griep betreffen. In Nederland zijn er ook huisartsen die fungeren als een zogenaamd ‘peilstation’.

Er is veel onderzoek gedaan naar de geschiedenis van griep. De afgelopen 35 jaren zijn uitvoerig onderzocht. Hieruit is gebleken dat men spreekt van een griepepidemie als er meer dan 6 per 10.000 inwoners aan griep lijden. Dit hoeft niet per se één soort griepvirus te betreffen. Men spreekt van een pandemie in plaats van een epidemie als de griepepidemie zich heeft uitgebreid in een groot gebied, zoals dat met de Mexicaanse griep het geval is.

Een griepepidemie (en ook een grieppandemie) heeft steeds hetzelfde karakter. Het griepvirus duikt ineens ergens op, neemt vervolgens snel toe, om vervolgens af te nemen en weer voor een tijd te verdwijnen. Dat heeft te maken met het dalen van het aantal personen dat door het virus nog besmet kan worden. Veel besmette mensen raken gedurende de epidemie immunologisch beschermd. Het virus zal zich uiteindelijk niet meer kunnen voortplanten. Uit de geschiedenis blijkt dat een griepepidemie gemiddeld 11 weken duurt. De piek van een griepepidemie valt meestal in het begin van de maand februari. Echter, het virus kan terugkomen, omdat het muteert. Ieder jaar bekijkt de Wereld Gezondheidsorganisatie welke griepvarianten er zijn en welke besmettelijk zijn. Aan de hand daarvan regelt deze organisatie de samenstelling van de griepprik voor het volgende seizoen.

De griepprik

Met een griepprik kun je jezelf beschermen tegen de griepvariant die gedurende een toekomstige periode in omloop is. Welke variant het betreft, wordt onderzocht door laboratoria van de Wereld Gezondheidsorganisatie. Lees alles over deze organisatie in tip 9.
Veel mensen denken dat je door het vaccin een beetje van het virus krijgt toegediend, waardoor je lichaam antistoffen aanmaakt, zodat deze een natuurlijke bescherming tegen het virus maakt. Ten dele is dat waar. Voor het griepvaccin is echter het ziekmakende deel van het virus verwijderd. Je kunt dus geen griep krijgen van het griepvaccin.

Alle mensen die tot de risicogroep horen, krijgen automatisch een oproep van de huisarts om een griepprik in de praktijk te halen. Je hoeft echter niet uitsluitend tot de risicogroep te behoren voor een griepprik. Er zijn veel bedrijven die hun medewerkers preventief een griepprik aanbieden. Men hoeft er overigens geen gebruik van te maken. Het bedrijf mag je hiertoe nooit verplichten.

Voor de meeste mensen is een griepprik veilig. Er zijn wel uitzonderingsgevallen. Dit zijn de mensen die allergisch zijn voor kippeneiwit of veren, of mensen met een overgevoeligheid voor bepaalde antibiotica of middelen die in huidreinigingsmiddelen worden gebruikt. Griepvaccins worden gekweekt op basis van kippeneieren. Ook wordt een griepprik afgeraden voor vrouwen in de eerste drie maanden van de zwangerschap, wanneer de zwangere vrouw veel last van griep heeft of carapatiënt is. Zie ook tip 10 voor griep tijdens de zwangerschap.

Onderzoek van het virus

Al sinds 1948 heeft de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) een belangrijke rol als onderzoekscentrum van het griepvirus. De WHO heeft haar hoofdcentrum in Londen. Het Nederlandse centrum staat in Rotterdam bij de Erasmus Universiteit. Het centrum neemt monsters uit neuzen en kelen van patiënten met griepklachten. Deze monsters worden onderzocht. Op die manier kan het Nederlandse griepcentrum testen en vaststellen om welk type griepvirus het gaat.

Betreft het een nieuw virus dat ook op andere plekken in de wereld wordt ontdekt dan slaat de WHO alarm. Dit betekent namelijk dat er een nieuwe pandamie op de loer ligt. Laboratoria van de WHO zullen in samenwerking met alle gezondheidsdiensten op dat moment het nieuwe virustype geschikt maken voor alle vaccinproducenten over de wereld. Deze zullen zich inspannen zoveel mogelijk vaccins te maken, om verdere verspreiding van het virus zo snel mogelijk de kop in te drukken.

Het griepcentrum in Rotterdam gebruikt een DNA-chip om nieuwe griepvirussen op een snelle en nauwkeurige manier te screenen. Op de DNA-chip staan meer dan 40.000 genen vastgelegd. Hiermee kan een nieuwe variant snel en precies worden aangetoond. Ook de heftigheid waarmee het virus mensen ziek kan maken, kan op deze wijze worden vastgesteld. De WHO blijft op deze manier het steeds veranderende virus onophoudelijk op de hielen zitten.

Uitzieken

Ben je toch geveld door de griep, dan zit er eigenlijk niets anders op dan gewoon uit te zieken. Zoek je bed op en zorg voor voldoende rust. Bij koorts is het belangrijk veel te drinken en in bed te blijven. Neem voldoende tijd om uit te zieken. Wie te snel weer aan de slag gaat, loopt grote kans om de ziekteverschijnselen terug te krijgen. In principe zijn geneesmiddelen niet nodig. Rust is de beste remedie tegen de griep.

Er is geen medicijn of geneesmiddel specifiek tegen griep. Er zijn wel geneesmiddelen of voedingsupplementen die zorgen voor een betere weerstand of een aanvulling van vitamines. Het heeft echter niet zoveel zin om deze te nemen als het griepvirus je al te pakken heeft. Je kunt wel geneesmiddelen gebruiken ter bestrijding van bepaalde verschijnselen die met griep gepaard gaan.

Koorts

Bij hoge koorts kun je een koortswerend of pijnstillend middel als paracetamol gebruiken.

Keelpijn

Bij keelpijn geeft bevochtiging van de keel verlichting. Je kunt sabbelen op een dropje, maar je kunt ook koude drankjes drinken.

Neusklachten

Loopneuzen en verstopte neuzen kunnen baat hebben bij een fysiologische zoutoplossing. Je kunt deze zelf maken, maar je kunt er ook handige sprays voor kopen bij de drogist of apotheek. Er zijn speciale neussprays verkrijgbaar voor kinderen en baby’s. Gebruik neusdruppels echt alleen als het nodig is en niet te lang achter elkaar. Bij langdurig gebruik kunnen neusdruppels een averechts effect hebben. Bovendien brengt langdurig gebruik schade aan het neusslijmvlies teweeg.

Virusverspreiding

Het griep- of influenzavirus is zeer besmettelijk. Mensen brengen het vooral over door te hoesten, te praten en elkaar een hand te geven. Op die manier wordt de griep verspreid van persoon naar persoon door besmette druppeltjes. Zo kan één persoon het virus overdragen aan een groot aantal andere mensen, die het op hun beurt weer doorgeven aan een nog grotere groep. Op deze wijze ontstaat er een epidemie. Het griepvirus verplaatst zich hoofdzakelijk via mensen. Het is echter bekend dat ook paarden, varkens en vogels het virus bij zich kunnen hebben en op mensen kunnen overdragen.

Het griepvirus verspreidt zich vooral in de winter en ook in de lente. Wetenschappers denken dat dit vooral te maken heeft met het gegeven dat mensen in koude perioden dicht bij elkaar gaan zitten, waardoor het makkelijker wordt voor het virus om zich te verspreiden. De lucht is daarbij tijdens deze seizoenen droger, waardoor het virus langer actief kan blijven.

Wanneer het virus door inademing in het ademhalingssysteem is gekomen, vallen ze de beschermende laag slijmvliescellen aan. Op deze manier weten ze zich een weg in het lichaam te banen. De slijmvliescellen worden gebruikt om zich razendsnel te vermenigvuldigen. De benutte slijmvliescellen overleven dit niet en sterven af. De weerstand wordt verlaagd, waardoor men vatbaarder wordt voor andere (luchtweg)infecties.
Kinderen zijn al ongeveer zes dagen besmet, voordat de ziekteverschijnselen zich openbaren. Tijdens die zes dagen kunnen ze andere mensen besmetten. Volwassen mensen zijn zelfs nog vijf dagen nadat de griep zich heeft aangediend besmettelijk voor de omgeving.

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over griep

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!